مطالعه بخشی جدا نشدنی از زندگی همه دانش‌آموزان است. یکی از سوالات همیشگی دانش‌آموزان این است که ساعات طلایی برای درس خواندن چه زمان هستند؟ برای اینکه بتوانید آن را با تمرکز بالا انجام دهید، باید با صبر، بررسی و تمرین، بهترین زمان برای مطالعه را پیدا کنید. برای برخی افراد، صبح‌ها برای مطالعه بهتر است، در حالی که برخی دیگر، عصر یا شب بهتر می‌توانند مطالب را یاد بگیرند. اما طبیعتا خواب و استراحت شبانه نیاز همه خصوصا دانش‌آموزان است که باید هر روز سر کلاس درس حاضر شوند. پس بهترین زمان برای درس خواندن را چطور تنظیم کنیم؟ در این مطلب می‌خواهیم با بیان نکات علمی درباره سیستم شبانه‌روزی بدن و چگونگی تنظیم خواب و بیداری، کمی درباره نحوه عملکرد مغز بگوییم تا در نهایت بتوانیم برای این سوال پاسخ مناسب و درستی پیدا کنیم.
ساعت بیولوژیکی بدن چیست؟
ساعت بیولوژیکی بدن ما، یک سیستم درونی و ژنتیکی است و در واقع به ما کمک می کند تصمیم بگیریم که ساعت مناسب برای مطالعه چه زمانی است. این سیستم خودکار، خواب و بیداری ما را تنظیم می‌کند. اگرچه اکتشافات جدید نشان داده‌اند که زمان‌بندی ساعت درس خواندن در همه افراد یکسان نیست، اما اگر می‌خواهید بیشترین بازدهی درسی و بهترین عملکرد تحصیلی را داشته باشید، باید کلیات علمی درباره بهترین ساعات کارکرد ذهن را برای پیدا کردن بهترین زمان برای مطالعه در برنامه‌ریزی درسی خود مد نظر قرار دهید.
ساعات طلایی برای درس خواندن
بر اساس یافته‌های علمی، ساعت های مناسب برای درس خواندن ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر و از ۴ بعد از ظهر تا ۱۰ شب هستند چون مغز بر اساس تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی، بیشترین بازدهی را دارد و در بهترین حالت یادگیری است. از طرفی در ساعت ۴ تا ۷ صبح مغز در کمترین حالت بهره‌وری قرار دارد.
تفاوت صبح زود با آخر شب برای درس خواندن
هرچند نمی‌توان گفت واقعاً بهترین زمان در شبانه روز برای مطالعه چه ساعاتی است اما می‌توانیم به فواید مطالعه صبحگاهی در مقایسه با ساعات دیگر روز نگاهی بیندازیم.
مزایای مطالعه در صبح
مطالعه در صبح زود در میان دانش‌آموزان بسیار محبوب است. مغز ما در صبح بعد از یک خواب خوب و یک صبحانه مقوی بیشترین کارآمدی و هوشیاری را دارد. مغز ما در صبح بعد از یک خواب و صبحانه با طراوت شبانه قوی‌ترین است. نور طبیعی صبح نیز شما را هوشیار نگه می‌دارد. صبح اغلب بهترین زمان برای یادگیری تئوری‌های جدید و درک مفاهیم پیچیده است. مقدار کافی نور طبیعی موجود در صبح کمک می‌کند هوشیار و متمرکز بمانید. این نور طبیعی هنگام خواندن اطلاعات زیاد یا نگاه کردن به صفحه کامپیوتر نیز برای سلات چشم بهتر است. برنامه مطالعه صبحگاهی نیز احتمالاً مطابق با ریتم شبانه روزی است و به شما کمک می‌کند تا برنامه خواب خود را منظم نگه دارید. صبح برای یادگیری یک تئوری جدید، یا صرفا مرور یادداشت‌های روز قبل عالی است، زیرا هنگام صبح‌ها معمولاً توانایی یادآوری مطالب بالاتر است. در بعد از ظهر، مغز دانش‌آموزان برای ادغام اطلاعاتی که طی روز یاد گرفته‌اند و تحلیل کردن آنچه قبلاً آموخته‌اند بهتر عمل می‌کند. در این زمان از روز، مغز بهتر می‌تواند بین اطلاعات مختلفی که دریافت کرده است ارتباطات معنادار برقرار کند.
مزایای مطالعه در عصر
مطالعه در عصر به بهبود تمرکز و خلاقیت و تثبیت مطالبی که تمرین کرده‌اید کمک می‌کند. مطالعات متعدد ثابت کرده‌اند که تفکر انتقادی و مهارت‌های تحلیلی بین ساعت ۲ تا ۵ بعد از ظهر بهتر هستند. در این مدت، مغز می‌تواند در یکپارچه‌سازی و پردازش اطلاعات جدیدی که به دست آورده‌اید بسیار کارآمد باشد. بعد از ظهرها همچنین زمان بسیار خوبی برای یادگیری خلاقانه است. مغز در این ساعات می‌تواند بین چیزهایی که یاد گرفته‌اید و چیزهایی که قصد دارید سریع‌تر حفظ کنید ارتباط برقرار کند و در نتیجه شما را تحلیلگرتر کند. در بیشتر موارد، مردم معمولاً بعدازظهرها فعال هستند زیرا در اواسط یک روز کاری قرار دارند. بنابراین، می‌توانید از مطالعه بعدازظهر خود برای پیدا کردن جواب سؤالات خود از معلمان استفاده کنید.
مزایای مطالعه در شب
عوامل ایجاد حواس‌پرتی مانند سر و صدا یا نور در شب کمتر هستند. از طرفی برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مطالعه در حالت خستگی می‌تواند به مغز کمک کند تا با تمرکز بالاتری از مهارت‌های جدید، مانند به خاطر سپردن کلمات انگلیسی جدید را انجام دهد. زیرا در طول خواب موج آهسته، فرآیند تثبیت حافظه بهترین کار خود را انجام می‌دهد و مغز می‌تواند بازسازی و فعال‌سازی مجدد مورد نیاز خود را در طول زمان استراحت دریافت کند. این بدان معناست که مطالعه قبل از خواب می‌تواند به مغز شما کمک کند تا چیزهای جدیدی را یاد بگیرد، حتی در خواب. خواب بعد از مطالعه هم باعث تثبیت اطلاعات و بهبود یادآوری مطالب می‌شود.
نکته مهم اینکه، هر ساعتی در روز را که برای مطالعه انتخاب می‌کنید باید حواستان باشد که تمام دانش‌آموزان برای عملکرد طبیعی ذهن، به طور متوسط به ۸ تا ۹ ساعت خواب شبانه احتیاج دارند. اگر تصمیم گرفتید در شب درس بخوانید، برای یک تجربه خوب مطالعه شبانه، نکات زیر را به یاد داشته باشید:
• حواس پرتی های احتمالی را محدود کنید: موبایل خود را در حالت بی‌صدا بگذارید کنید و تلویزیون را خاموش کنید.
• از خوردن کافئین پرهیز کنید، زیرا اثر آن حدود چهار ساعت باقی می‌ماند و خواب شما را مختل می‌کند.
• روتینی ایجاد کنید که همچنان زمان کافی برای استراحت شبانه به شما بدهد.
چگونه بهترین زمان برای مطالعه را پیدا کنیم؟
پیدا کردن زمان مفید برای خود توانایی‌های یادگیری شما مانند حافظه، هوشیاری یا مهارت‌های تفکر انتقادی می‌تواند در ساعات مختلف روز در سطوح مختلف باشد. بنابراین، ایجاد یک جدول زمانی مطالعه برای مطالعات شما تا حد زیادی به ماهیت برنامه درسی شما بستگی دارد. ممکن است مجبور شوید برای آزمایش در ساعات مختلف دروس مختلفی را مطالعه کنید تا ببینید کدام زمان برای شما مناسب‌تر است. با این حال، هنگامی که بهترین زمان برای درس خواندن خود را مشخص کردید، باید بتوانید با این روال مطالعه سازگار باشید. سازگاری با برنامه مطالعه به بدن و ذهن کمک می‌کند که در تعادل با هم عمل کنند. زمان‌بندی‌های متفاوتی برای دانش‌آموزان مختلف کار می‌کند اما می‌توانید برای انتخاب بهترین زمان برای مطالعه فاکتورهای که در ادامه توضیح داده‌ایم را در نظر بگیرید.
چه زمانی هوشیارتر هستید؟
کیفیت حافظه و هوشیاری در زمان‌های مختلف روز برای افراد مختلف متفاوت هستند. این تفاوت ممکن است به علل فیزیولوژیک و ژنتیکی باشد، یا به خاطر ساعات خواب و بیداری و نوع برنامه هر دانش‌آموز باشد. بنابراین با توجه به ساعات مدرسه و استراحت امثال این‌ها، بهترین ساعت هوشیاری خود را پیدا کرده و در این ساعات دروسی که به تمرکز بیشتری نیاز دارند، مانند دروس تحلیلی یا حل مسئل را مطالعه کنید.
پایبندی به بهترین ساعت مطالعه
در نهایت، مطمئن شوید که زمانی را انتخاب کنید که بتوانید به طور مداوم به آن پایبند باشید، حداقل برای چند روز در هفته، زیرا ثبات به مطالعه روزانه شما کمک می‌کند، باعث ایجاد عادت ذهنی می‌شود و کیفیت مطالعه شما را بهبود می‌بخشد. همانطور که هر دانش آموز سبک یادگیری منحصر به فردی دارد، دانش‌آموزان مختلف نیز ممکن است در زمان های مختلف روز بهتر یاد بگیرند. اما اگر هر روز در یک ساعت معین مطالعه کنید، به تدریج و به زودی ذهن و بدن خود را آماده خواهید کرد که این چهارچوب را به عنوان ساعات طلایی برای درس خواندن بپذیرد.
بهترین زمان برای مطالعه ریاضی
درباره بهترین زمان برای مطالعه ریاضی ثابت شده است که گاهی یک چرت کوتاه بعد از اینکه نتوانستید یک مسئله ریاضی را حل کنید، باعث باز شدن ذهن و افزایش خلاقیت می‌شود. انتخاب ساعت مطالعه درس ریاضی کاملا بستگی به شرایط شما دارد اما در کل طبق تحقیقات، دانش‌اموان هنگام صبح ذهن بازتری برای مطالب محاسباتی و تحلیل اعداد دارند.
سخن پایانی
اکثر دانش‌آموزان به دنبال پاسخ این سوال هستند که شب درس بخوانیم یا روز تا مطالب را بهتر یاد بگیریم؟ داشتن عادات خوب مطالعه همیشه می‌تواند به شما کمک کند تا از ساعاتی که صرف درس خواندن می‌کنید، نهایت استفاده را ببرید. هرچند برنامه مطالعه فرد به فرد تفاوت دارد و دانش‌آموزان در زمان‌های متفاوتی بهره‌وری دارند اما ثابت شده است که بر اساس ساختار مغز و عملکرد آن، ساعاتی از شبانه‌روز بهترین زمان برای درس خواندن هستند ولی باید به این نکته توجه نمود که حداقل ۸ ساعت خواب شبانه‌روزی برای هر دانش‌آموز ضرورت دارد.
